Ενέσιμο υαλουρονικό στις αρθρώσεις (?)

Το υαλουρονικό οξύ είναι ένα πολυμερές από μονάδες δισαχκαριτών, υπάρχει με φυσικό τρόπο στις αρθρώσεις και συμμετέχει στην λίπανση της άρθρωσης και στην ελαστική απορρόφηση των κραδασμών.

Η ενδοαρθρική έγχυση έχει αναφερθεί ότι μειώνει τον πόνο και την δυσκαμψία στην οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ: συχνό εκφυλιστικό νόσημα των αρθρώσεων, χωρίς ιδιαίτερα επιτυχείς φαρμακευτικές παρεμβάσεις) ενώ φαίνεται να βελτιώνει και την λειτουργικότητα.

Η άποψη αυτή οδήγησε στην εξαιρετικά αυξημένη ενδοαρθρική χορήγηση τέτοιων σκευασμάτων σε μεγάλο μέρος ασθενών με ΟΑ, και σε ελληνικό (πάνω από 200.000 τον τελευταίο χρόνο ήταν μόνο τα συνταγογραφούμενα ενδοαρθρικά σκευάσματα - τα μη συνταγογραφούμενα μπορεί να είναι ακόμη περισσότερα) και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το πόσο καλά επιστημονικά τεκμηριωμένο είναι όμως το όφελος αυτό από μια τέτοια προσέγγιση είναι ερώτημα, ακόμη και σήμερα.

Επιστέγασμα της επιστημονικής γνώσης και τεκμηρίωσης αποτελούν πάντα οι οδηγίες - συστάσεις διεθνών (αλλά και σοβαρών) επιστημονικών οργανισμών, οι οποίες βασίζονται σε πρόσφατη ανασκόπηση όλης της σχετικής βιβλιογραφίας

Για παράδειγμα, η επιστημονική εταιρεία των Ορθοπεδικών της Αμερικής (AAOS), στις τελευταίες αναθεωρημένες οδηγίες της (31/8/21) ΔΕΝ συνιστά (όπως και παλαιότερα, από το 2013) ενδοαρθρικές εγχύσεις υαλουρονικού (Hyaluronic acid intra-articular injection(s) is not recommended for routine use in the treatment of symptomatic osteoarthritis of the knee) (1) 

Το Αμερικανικό κολέγιο Ρευματολογίας (ACR), επίσης ΔΕΝ συνιστά ενδοαρθρικές εγχύσεις υαλουρονικού για την ΟΑ ισχίου, ενώ για τις περισσότερες περιπτώσεις ΣΥΝΙΣΤΑ ΚΑΤΑ της ενδοαρθρικής έγχυσης και στο γόνατο(2) . Τονίζει ότι οι ανασκοπήσεις χαμηλής προκατάληψης (οι πιο ανεξάρτητες και αξιόπιστες) δεν βρίσκουν ιδιαίτερες διαφορές στην αποτελεσματικότητα των ενέσεων υαλουρονικού από το εικονικό φάρμακο (3)

H Ευρωπαϊκή ένωση Ρευματολόγων (EULAR) έχει περίπου 20 χρόνια να δημοσιεύσει οδηγίες για την ΟΑ γονάτου, αρά αυτά που αναφέρονται το 2003 είναι μάλλον παρωχημένα (4)

Φυσικά υπάρχει και η αντίθετη άποψη, δημοσιευμένη όμως σε περιοδικά χαμηλότερης αξίας και από λιγότερο αξιόπιστους οργανισμούς (πχ OARSI) (5,6)

Παρόλο λοιπόν που οι περισσότερες και πιο σοβαρές διεθνείς συστάσεις και μεταναλύσεις (7) είναι αντίθετες με τη μαζική αυτή έγχυση σκευασμάτων υαλουρονικού στις αρθρώσεις, είναι ερώτημα γιατί η προσέγγιση αυτή εξακολουθεί, και στο εξωτερικό, να είναι ακόμη τόσο δημοφιλής (8) 

3.  Rutjes AW, Jüni P, da Costa BR, Trelle S, Nüesch E, Reichenbach S. Viscosupplementation for osteoarthritis of the knee: a systematic review and meta-analysis. Ann Intern Med 2011;157:180-91. 

4.  Jordan KM, Arden NK, Doherty M, Bannwarth B, Bijlsma JW, Dieppe P, Gunther K, Hauselmann H, Herrero-Beaumont G, Kaklamanis P, Lohmander S, Leeb B, Lequesne M, Mazieres B, Martin-Mola E, Pavelka K, Pendleton A, Punzi L, Serni U, Swoboda B, Verbruggen G, Zimmerman-Gorska I, Dougados M; Standing Committee for International Clinical Studies Including Therapeutic Trials ESCISIT. EULAR Recommendations 2003: an evidence based approach to the management of knee osteoarthritis: Report of a Task Force of the Standing Committee for International Clinical Studies Including Therapeutic Trials (ESCISIT). Ann Rheum Dis. 2003 Dec;62(12):1145-55. doi: 10.1136/ard.2003.011742. PMID: 14644851; PMCID: PMC1754382. 

5. Bhandari M, Bannuru RR, Babins EM, Martel-Pelletier J, Khan M, Raynauld JP, Frankovich R, Mcleod D, Devji T, Phillips M, Schemitsch EH, Pelletier JP. Intra-articular hyaluronic acid in the treatment of knee osteoarthritis: a Canadian evidence-based perspective. Ther Adv Musculoskelet Dis. 2017 Sep;9(9):231-246. doi: 10.1177/1759720X17729641. Epub 2017 Sep 12. Erratum in: Ther Adv Musculoskelet Dis. 2017 Nov;9(11):295. PMID: 28932293; PMCID: PMC5600311. 

6.  Bannuru RR, Osani MC, Vaysbrot EE, Arden NK, Bennell K, Bierma-Zeinstra SMA, Kraus VB, Lohmander LS, Abbott JH, Bhandari M, Blanco FJ, Espinosa R, Haugen IK, Lin J, Mandl LA, Moilanen E, Nakamura N, Snyder-Mackler L, Trojian T, Underwood M, McAlindon TE. OARSI guidelines for the non-surgical management of knee, hip, and polyarticular osteoarthritis. Osteoarthritis Cartilage. 2019 Nov;27(11):1578-1589. doi: 10.1016/j.joca.2019.06.011. Epub 2019 Jul 3. PMID: 31278997. 

7.  Viscosupplementation for knee osteoarthritis: systematic review and meta-analysis BMJ 2022; 378 doi: https://doi.org/10.1136/bmj-2022-069722 (Published 06 July 2022) Cite this as: BMJ 2022;378:e069722</p>

8. Zhu KY et al. Hyaluronic acid injections for knee osteoarthritis: Has utilization among Medicare beneficiaries changed between 2012 and 2018? J Bone Joint Surg Am 2022 May 18; 104:e43.