Η «υπερβολή» των διατροφικών συμπληρωμάτων στα ρευματικά νοσήματα

Παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας, αποτελεί θέμα (πρόβλημα ?) η συνεχώς αυξανόμενη προώθηση και λήψη από ασθενείς με μυοσκελετικά προβλήματα δεκάδων διατροφικών σκευασμάτων, η αποτελεσματικότητα των οποίων δεν είναι ξεκάθαρη ούτε καλά τεκμηριωμένη.

Διεθνώς η αξία αυτή φτάνει 100 δις δολάρια και αναμένεται το 2024 να ξεπεράσει τα 278 δις. Στην Ελλάδα το 2017 πωλήθηκαν γενικά 13 εκατομμύρια τέτοια σκευάσματα (πάνω από ένα ανά κάτοικο), με τον τζίρο να ξεπερνά τα 200 εκατ ευρώ.

Πιθανώς λόγω:

• της ανάγκης του κόσμου για «ασφαλείς» θεραπείες
• αποτυχίας της κλασσικής ιατρικής να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά μερικά εκφυλιστικά ρευματικά νοσήματα αλλά και
• της μείωσης τα τελευταία χρόνια της τιμής (αρα και κέδρους) πολλών φαρμάκων,

πολλές φαρμακοβιομηχανίες έχουν στραφεί προς την προώθηση πολλών «φυτικών» σκευασμάτων για την αντιμετώπιση διαφόρων μυοσκελετικών παθήσεων (πχ από του στόματος υαλουρονικά, κολλαγόνα, λιποϊκό οξύ, βιταμίνη Κ για την οστεοπόρωση, μουρουνέλαιο, κουρκουμάς, εκχύλισμα Boswellia, φυτικά αντιφλεγμονώδη, τζίντζερ, MSN, μελισοθεραπείες κα). Και όλα αυτά, κάτω από το «πρόσχημα» του «φυτικού» σκευάσματος, σε αντιδιαστολή έτσι με αυτό που προτείνει η κλασσική ιατρική, το οποίο ονομάζεται «χημικό»

Καλό είναι πάντως να τονισθεί ότι:

• «φυτικά» ουσιαστικά είναι ότι δίνει η φύση (πχ βιταμίνη C από ένα πορτοκάλι). Οτιδήποτε άλλο είναι βιομηχανικό παρασκεύασμα
• τα περισσότερα από τα λεγόμενα «φυτικά», έστω και αν ακούγονται «όμορφα» και φιλικά προς τον ασθενή (μέρος του marketing) ουδέποτε έχουν δοκιμασθεί σοβαρά σε κλινικές ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο μελέτες, σχετικά με την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητα τους. Πιθανή μικρή βελτίωση σε συμπτώματα θα πρέπει μάλλον να αποδοθεί σε φαινόμενο placebo (άλλωστε τέτοιες μελέτες γενικά απουσιάζουν)
• πολυβιταμινούχα σκευάσματα δεν έχουν καμία ένδειξη, εφόσον υπάρχει ισορροπημένη διατροφή
• χορήγηση βιταμινών συνιστάται μόνο όταν υπάρχει διαπιστωμένη έλλειψη (πχ Β12) ή σε ειδικές καταστάσεις (πχ ασβέστιο & Βιτ D3 σε οστεοπόρωση)
• Ενίσχυση ανοσοποιητικού με βιταμίνες σε ανοσοκατασταλμένα άτομα (πχ λήψη κορτιζόνης) δεν έχει αποδειχθεί και δεν συνιστάται
• ουδέποτε έχει αποδειχθεί ότι βιταμίνες ή διατροφικά συμπληρώματα αποτελούν μέρος της θεραπευτικής σε αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα, ούτε καν ως συμπληρωματική αγωγή, η δε δράση τους σε εκφυλιστικά νοσήματα τύπου οστεοαρθρίτιδας (πχ γλυκοζαμίνη) είναι τουλάχιστον «αμφισβητούμενη». Εφόσον προτείνονται, τουλάχιστον ας χορηγούνται στη σωστή δόση (πχ γλυκοζαμίνη 1500 mg/ημ ) και όχι σε υποδόσεις που συχνά τα πολυβιταμινούχα έχουν . 
• η θεωρητική δράση των ουσιών αυτών (πχ αντιοξειδωτική δράση της βιτ C στο εργαστήριο ή η δράση του κολλαγόνου στο χόνδρο in vitro) δεν σημαίνει ότι κάτι τέτοιο θα επιτευχθεί με ουσιαστικά ευρήματα και στον ανθρώπινο οργανισμό

Τα προβλήματα υγείας απαιτούν σοβαρή προσέγγιση με βάση το evidence based medicine. Οτιδήποτε άλλο ενέχει τον κίνδυνο καθυστέρησης της σωστής θεραπευτικής προσέγγισης και φυσικά άσκοπης οικονομικής επιβάρυνσης ασθενών.